Tác giả: Đại Nguyễn

Xá lợi – những viên ngọc lấp lánh hay những mảnh xương kỳ lạ còn sót lại sau khi nhục thân của các bậc giác ngộ hay cao tăng được hỏa táng. Chúng luôn mang một vẻ huyền bí, thu hút sự tò mò và lòng kính ngưỡng của bao người. Đối với Phật tử, đây là bảo vật linh thiêng, biểu tượng của công hạnh tu hành và trí tuệ siêu việt. Nhưng dưới góc nhìn khoa học, sự tồn tại và hình thành của Xá lợi lại đặt ra nhiều câu hỏi chưa có lời giải đáp trọn…

Bạn có bao giờ rót một chai nước 1 lít và tự hỏi nó chiếm bao nhiêu không gian trong một cái thùng lớn tính bằng mét khối chưa? Hay khi mua sơn, bạn thấy đơn vị lít nhưng lại cần tính toán diện tích tường cần phủ, liệu có cách nào để hình dung lượng sơn đó "nặng" bao nhiêu? Đơn vị thể tích tưởng chừng đơn giản nhưng lại ẩn chứa cả một thế giới kết nối giữa các đại lượng khác nhau, từ những con số quen thuộc như lít, mililit đến những khái niệm lớn hơn…

Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao khi đốt một que diêm lại thấy nóng và có lửa, hay vì sao túi chườm lạnh lại có thể hạ nhiệt nhanh chóng chỉ bằng một cái bóp nhẹ? Đằng sau những hiện tượng quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày ấy chính là sự trao đổi năng lượng đầy kỳ diệu của thế giới hóa học. Có những phản ứng khi xảy ra sẽ "phóng thích" năng lượng ra môi trường xung quanh dưới dạng nhiệt, ánh sáng hoặc âm thanh – chúng ta gọi đó là phản ứng tỏa…

Từng nghĩ xem tại sao chiếc ghế bạn đang ngồi lại thoải mái đến thế, hay chiếc điện thoại bạn cầm vừa vặn trong lòng bàn tay? Đằng sau những trải nghiệm tưởng chừng đơn giản ấy là cả một ngành khoa học chuyên sâu về việc đo lường và phân tích cơ thể người – đó chính là nhân trắc học. Không chỉ dừng lại ở việc đo chiều cao hay cân nặng, ngành này đi sâu vào từng cử động, từng kích thước chi tiết, thậm chí cả cách chúng ta tương tác với môi trường xung quanh.…

Đêm hè trong veo, bỗng một vệt sáng xẹt qua bầu trời, nhanh như chớp. Đó là sao băng – hay nhiều người vẫn gọi yêu là "sao rơi". Nhưng sự thật khoa học đằng sau những khoảnh khắc kỳ ảo ấy là gì? Chúng đến từ đâu, có phải là những ngôi sao thật sự đang rụng xuống không? Và tại sao đôi khi chúng ta lại thấy hàng chục, thậm chí hàng trăm vệt sáng cùng lúc trong một "cơn mưa sao băng" ngoạn mục, như trận Perseids tháng 8 hàng năm chẳng hạn? Cùng khám phá nhé!…

Mỗi khi đêm rằm đến, chúng ta lại ngước nhìn vầng trăng tròn vành vạnh. Nhưng sẽ thế nào nếu một ngày, vầng trăng quen thuộc ấy bỗng đổi màu, chuyển sang sắc đỏ đồng kỳ ảo, hay bị che khuất một phần như có ai đó đang "cắn" mất? Đó chính là nguyệt thực, một hiện tượng thiên văn đầy mê hoặc đã làm say lòng con người từ thuở sơ khai. Từ những nền văn minh cổ đại cho đến kỷ nguyên khoa học hiện đại, nguyệt thực luôn là đề tài khơi gợi sự tò mò, vừa…

Bạn có bao giờ tự hỏi vì sao một quyển sách lại nằm yên trên bàn thay vì rơi xuống hay bay đi không? Hay làm sao khi bạn cố gắng đẩy một chiếc tủ nặng mà nó vẫn không nhúc nhích, dù bạn rõ ràng đang dùng sức? Bí mật đằng sau những hiện tượng quen thuộc ấy chính là hai lực cân bằng. Đây không chỉ là khái niệm khô khan trong sách giáo khoa, mà là nguyên lý vật lý quan trọng, giải thích sự ổn định và chuyển động đều đặn của mọi vật quanh ta.…

Bạn biết đấy, lực thì làm vật chuyển động thẳng, nhưng còn cái gì làm vật quay tròn nhỉ? Đó chính là ngẫu lực đấy! Một khái niệm nghe có vẻ hơi “khoa học” tí, nhưng thực ra nó xuất hiện quanh ta mỗi ngày, từ cái tay nắm cửa bạn vặn, đến chiếc vô lăng ô tô hay cánh quạt trần quay vù vù. Phần này sẽ cùng nhau “giải mã” xem ngẫu lực là gì, nó có “sức mạnh” như thế nào để tạo ra chuyển động quay, và xem thử nó được ứng dụng “ngon ơ” ra…

Bạn có bao giờ tự hỏi tiền thuế mình đóng góp được dùng làm gì không? Hay tại sao chính phủ lại quyết định chi mạnh tay vào các dự án công cộng lúc này, nhưng lại thắt chặt chi tiêu lúc khác? Đằng sau những quyết định ấy chính là "chính sách tài khóa" – một công cụ cực kỳ quyền lực mà nhà nước dùng để điều chỉnh nhịp đập của nền kinh tế. Nó không chỉ là những con số khô khan trên giấy tờ, mà ảnh hưởng trực tiếp đến công việc bạn đang làm, giá…